Ograniczone prawa rzeczowe – część 2

Zastaw (KC, art. 306-335)

Prawo ustanawiane na rzeczach ruchomych i prawach (jeżeli są zbywalne) w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności. Na mocy tego prawa wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, wyjąwszy tych, którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne.

Zastaw może być ustanawiany także w celu zabezpieczenia wierzytelności przyszłej lub warunkowej.

Rzeczoznawca majątkowy może jedynie wycenić prawo zastawu w stosunku do praw oraz maszyn i urządzeń trwale związanych z gruntem, gdyż nie posiada uprawnień do wyceny rzeczy ruchomych.

Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu (Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych, art. 17¹-17¹⁹)

Zgodnie z ustawą o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie innych ustaw, która weszła w życia 31 lipca 2007 r. zdecydowano ostatecznie, że nie można ustanawiać „nowych” spółdzielczych własnościowych praw do lokali (swpdl), dając prymat odrębnej własności lokalu, jako bardziej pożądanej formie władania lokalem. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu było ustanawiane wcześniej przez Spółdzielnie mieszkaniowe i nadal przysługuje osobom, na rzecz których zostało ustanowione.

Swpdl jest prawem zbywalnym, przechodzi na spadkobierców i podlega egzekucji. Na treść swpdl składają się dwa podstawowe uprawnienia:

• Prawo do korzystania z lokalu (właścicielem lokalu, właścicielem/współwłaścicielem/uw gruntu pod budynkiem oraz właścicielem/współwłaścicielem budynku jest Spółdzielnia mieszkaniowa. Spółdzielca posiada jedynie ograniczone prawo rzeczowe do lokalu).
• Prawo do rozporządzenia swoim prawem, w tym wynajęcia lub oddania do bezpłatnego korzystania zgodnie z przeznaczaniem lokalu.

Ze swpdl wiążą się następujące obowiązki:

• Wniesienia wkładu budowlanego.
• Uiszczania opłat przewidzianych w ustawie i statucie Spółdzielni mieszkaniowej.

Hipoteka (Ustawa o księgach wieczystych i hipotece, art. 65-112)

W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość (lub część ułamkową nieruchomości, jeżeli stanowi udział współwłaściciela) wraz z jej częściami składowymi obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi każdoczesnego właściciela nieruchomości.

Przedmiotem hipoteki może być:

• Nieruchomość (gruntowa, budynkowa, lokalowa).
• Użytkowanie wieczyste wraz z budynkami i urządzeniami na użytkowanym gruncie stanowiącymi własność użytkownika wieczystego.
• Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.
• Wierzytelność zabezpieczona hipoteką (subintabulat – hipoteka na hipotece).

Do powstania hipoteki niezbędny jest wpis w księdze wieczystej.

Hipoteka zabezpiecza wierzytelność pieniężną do oznaczonej sumy pieniężnej, w tym również wierzytelność przyszłą.

Ze względu na źródło powstania wyróżnia się:

• Hipotekę umowną.
• Hipotekę przymusową.

Hipoteka nie jest przedmiotem wyceny. Ustanowienie hipoteki nie zmienia wartości nieruchomości. Rzeczoznawca majątkowy przy wycenie nieruchomości obciążonej hipoteką zamieszcza w Operacie informację o kwocie zabezpieczonej hipoteki.